Samenvatting onderzoek: Effect van therapieën gericht op opvoedingsvaardigheden (2020)

In een meta-analyse van Schoemaker et al. (2020) wordt het effect van verschillende opvoedingsinterventies onderzocht bij pleeg- en adoptiegezinnen.

Adoptie- en pleegkinderen hebben in hun eerste levensjaren minstens één (nl. de scheiding van hun biologische ouders), maar vaak meerdere negatieve ervaringen gekend, zoals verwaarlozing of misbruik. Deze ervaringen kunnen leiden tot stress, een gebrek aan vertrouwen in volwassenen en gedrags- en emotionele problemen. Zorgen voor een adoptie- of pleegkind kan dan ook uitdagend zijn voor adoptie- en pleegouders, waardoor zij nood kunnen hebben aan extra ondersteuning.

Er bestaan verschillende interventies en therapieën die gericht zijn op het versterken van opvoedingsvaardigen bij ouders, zoals Video-interactiebegeleiding of Ouder-Kind Interactie Therapie (PCIT). In deze meta-analyse van Schoemaker et al. (2020) wordt het effect van verschillende opvoedingsinterventies onderzocht bij specifiek pleeg- en adoptiegezinnen.

Effect van opvoedingsinterventies op ouderlijke vaardigheden

Opvoedingsinterventies blijken een positief effect te hebben op enerzijds sensitief-responsief opvoeden en anderzijds de kennis en attitudes van ouders, bijvoorbeeld over de impact die negatieve ervaringen kunnen hebben op de ontwikkeling en het gedrag van kinderen. Ook verminderen ze stress bij ouders en overmatig disciplineren als reactie op moeilijk gedrag bij het kind. Dergelijke interventies versterken adoptie- en pleegouders dus in hun ouderlijke vaardigheden.

Effect op opvoedingsinterventies op adoptie- en pleegkinderen

In het tweede deel van de meta-analyse gaan Schoemaeker et al. (2020) na of opvoedingsinterventies ook een indirect, positief effect hebben op adoptie- en pleegkinderen, namelijk op vlak van gedragsproblemen, veilige gehechtheid en stressniveau.

Daaruit blijkt dat pleeg- en adoptiekinderen wiens ouders een interventie volgden minder gedragsproblemen tonen, maar dat er geen effect is op veilige gehechtheid en stressniveau van het kind. Ook zijn er niet minder disrupties (i.e. situaties waar de adoptie of pleegzorg wordt stopgezet) bij gezinnen waarvan de adoptie- en pleegouders een interventie volgden.

Een verklaring voor de beperkte effecten van opvoedingsinterventies op het kind is dat de langetermijneffecten van de interventies bijna niet onderzocht werden in de opgenomen studies. Interventies trachten in eerste instantie de opvoedingsvaardigheden van ouders te versterken, waarna dit een positief effect kan hebben op kinderen en er minder kans is op disruptie. De onderzoekers vermoeden dat er meer tijd nodig is om de positieve effecten van opvoedingsinterventies te zien op veilige gehechtheid en stressniveau bij kinderen. Eerder onderzoek (Bakermans-Kranenburg et al., 2003; Feldman et al., 2007; Fisher et al., 2007) wijst er namelijk al op dat o.a. sensitief-responsief ouderschap een positief effect kan hebben op veilige gehechtheid en stressregulatie bij kinderen en dat het de kans op disrupties doet afnemen.

Toekomstig onderzoek

Naast het onderzoeken van langetermijneffecten, kan toekomstig onderzoek nagaan of de resultaten verschillen tussen subgroepen binnen pleegzorg (bv. pleegzorg door familieleden of niet-familieleden) of adoptie (bv. interlandelijk of binnenlands), alsook welke aspecten van opvoedingsinterventies in welke gevallen effectief zijn (bv. in gezinnen waar er veel gedragsproblemen zijn).

Klik hier als je meer wil weten over het opbouwen van een veilige gehechtheidsrelatie.

Bron: Schoemaker, N., Wentholt, W., Goemans, A., Vermeer, H., Juffer, F., Alink, L. (2020). A meta-analytic review of parenting interventions in foster care and adoption. Development and Psychopathology, 32(3), 1149-1172. doi: 10.1017/S0954579419000798

Tekst: Kristien Wouters