Contacteer ons of spring binnen op Raas van Gaverestraat 67b in Gent.

Ontdek onze groepsbegeleidingen, en evenementen.

Het laatste nieuws en interessantste weetjes over de wereld van adoptie.

Ontdek een hulpverlener bij jou in de buurt via deze handige adoptiekaart.

25 nov
Verslag

Maandagavond 18 november 2019. De eerste webinar van onze driedelige reeks over verwantschap en roots in samenwerking met het VCOK wordt gegeven door prof. dr. Kristien Hens, bio-ethicus aan UAntwerpen. Op het programma staat het grote debat: nature of nurture? Weegt het ene sterker door dan het andere of spelen beide een gelijke rol? Via een poll stellen we de vraag aan de kijkers die thuis aan hun laptop gekluisterd zijn om aandachtig de webinar mee te volgen. De meningen zijn verdeeld. De meeste stemmen gaan naar de optie “beide spelen een gelijke rol”, maar de titel van de webinar "Nature of nurture? Voorbij de dichotomie" die prof. dr. Hens gekozen heeft, verraadt het al. Een simpel antwoord is er niet.

Prof. dr. Hens neemt ons mee naar 1874 ... In dat jaar publiceert Francis Galton het boek "English Men of Science: Their Nature and Nurture."  Francis Galton is een Brits statisticus en familielid van Charles Darwin. Het aanwezige intellect in de familie valt hem op en dit doet hem vermoeden dat er een erfelijke factor aan de basis ligt. Met de publicatie van zijn boek is het nature-nuture-debat gelanceerd.

Nature aanhangers beweren dat eigenschappen vooral aangeboren zijn. Nurture aanhangers zijn er van overtuigd dat eigenschappen overwegend worden aangeleerd doorheen de tijd. Tot op heden wordt de discussie gevoerd en de vraag gesteld: is het nu nature of is het nurture?

Dat we maar moeilijk voorbij dit duaal denkbeeld geraken, kan te wijten zijn aan de verwarring die bestaat omtrent het woord "erfelijkheid", zegt prof. dr. Hens. Erfelijkheid drukt uit hoeveel van de verschillen tussen individuen in een populatie te wijten zijn aan verschillen in genen. Het heeft niets te maken met hoe aangeboren of genetisch iets is in een individu. En hier gaan we dikwijls de mist in. Wanneer we in de krant bijvoorbeeld lezen dat erfelijkheid een grote rol speelt in pestgedrag en de verschillen tussen kinderen in pesten voor 2/3e toe te schrijven zijn aan genetische verschillen, dan interpreteren we dit doorgaans als: "mijn pestgedrag is voor 2/3e bepaald door mijn genen en voor 1/3e door andere factoren". Dit is echter een verkeerde interpretatie van het wetenschappelijk resultaat en is anders van wat er oorspronkelijk geschreven staat. Als een leerkracht in het 6e middelbaar zegt dat de verschillen in de punten in de klas voor 60% te wijten zijn aan de verschillen in het aantal uur dat iedereen heeft gestudeerd, dan is dit iets anders dan zeggen dat de punten van je kind voor 60% te wijten zijn aan het aantal uren dat hij gestudeerd heeft. De verwarring over wat “erfelijkheid” juist betekent, zorgt er mede voor dat we te veel denken aan een of-of-verhaal in plaats van een en-en-verhaal.

Prof. dr. Hens spreekt over de icoonstatus die genen hebben. De ontdekking van de moleculaire structuur van DNA in de jaren '50, het uitlezen van het eerste menselijk genoom in 2003 … Het zijn belangrijke wetenschappelijke verwezenlijkingen. In DNA zou de ultieme verklaring liggen! Het klopt inderdaad dat er voor bepaalde aandoeningen zoals mucoviscidose een oorzakelijk gen gevonden is, maar niet alles kan verklaard worden door pure genetica. Prof. dr. Hens benadrukt dat de overgrote meerderheid van aandoeningen en eigenschappen het resultaat zijn van complexe interacties tussen genen onderling, en genen en omgeving. Een genuanceerde kijk - eerder dan een eenzijdige kijk - op genetica, omgeving en identiteit is nodig.

En dit brengt ons tot epigenetica. Epigenetica is de wetenschap van het moleculair mechanisme dat beïnvloedt welke genen aan- en uitgezet worden, onder de invloed van omgevingsfactoren. Deze omgevingsfactoren zijn heel breed. Het betreft levensomstandigheden, ervaringen en ze reiken verder dan één mensenleven. Zo is de kans dat je astma ontwikkelt niet alleen groter als je in een regio met veel fijn stof leeft, maar is die kans ook groter als je moeder en zelfs je grootmoeder een roker was. De omgeving kan de werking van genen activeren of uitschakelen en dit heeft een invloed op het nageslacht, nog lang voor we denken aan het krijgen van kinderen. Als we dit alles weten, brengt het ons tot nieuwe inzichten over verantwoordelijkheid. Zo blijkt uit kankeronderzoek dat epigenetische veranderingen die kanker tot gevolg hebben ook weer omgekeerd kunnen worden. Zetten we dan in op behandeling of preventie?

Op het einde van de webinar staat prof. dr. Hens stil bij de implicaties op identiteit en verwantschap. Genen hebben hierin een belangrijke betekenis. Personen die niet (volledig) weten van wie ze afstammen, zoals adoptie- en donorkinderen, ervaren het gebrek aan genetische informatie vaak als een groot gemis. Het gaat om weten wie je bent, waar je vandaan komt en aan wie je verwant bent. Door een tekort aan informatie komt er geen eenduidig antwoord op die vragen. Toch is identiteit meer dan genen alleen. Zoals prof. dr. Hens stelt, heeft identiteit ook te maken met het verhaal dat we over onszelf willen vertellen en dat we ontwikkelen in interactie met onze fysieke en psychosociale omgeving. Epigenetica maakt duidelijk dat onze omgeving een moleculaire neerslag heeft, dus wat biologisch ouderschap juist betekent wordt ook complexer. We zijn niet louter opgebouwd vanaf een genetische blauwdruk en dit maakt het leven onvoorspelbaar en spannend.

Afsluiten doet prof. dr. Hens met een leuke, duidelijke quote die ook meteen een antwoord is op de hamvraag van het webinar: "Nature of nurture heeft geen eenduidig antwoord en is misschien wel een onzinnige vraag!"

Inschrijven voor de vervolgwebinars op maandagavond 25/11 en 2/12 kan door je hier te registeren. Tot dan!

Gepost in: Verslag

29 mrt
Verslag
Benieuwd naar onze werking? Het jaarverslag van Steunpunt Adoptie 2023 is af! In het jaarverslag…
28 mrt
Verhaal
Wanneer je meer dan twee ouders hebt Meerouderschap is een belangrijke basisgedachte bij ado…
23 feb
Actueel
De adoptiewetgeving in Vlaanderen wordt momenteel hervormd. Hieronder vind je een overzicht van …
22 feb
Hulpverlener in de kijker
Sinem Cakir is een hulpverlener op onze adoptiekaart. Zij werkt als familieopsteller en innerlij…