Hervorming van de adoptiewetgeving in Vlaanderen: een overzicht

Begin september 2021 werd het eindrapport van het expertenpanel interlandelijke adoptie bekendgemaakt. Dit leidde tot een reeks politieke beslissingen met als doel een nieuw kader voor interlandelijke adoptie tot stand te brengen. Zoek je een overzicht van de gebeurtenissen sinds de publicatie van het eindrapport? Dat vind je hieronder in vogelvlucht.

2 september 2021 - Publicatie rapport expertenpanel

Op 2 september 2021 publiceerde het expertenpanel hun eindrapport over interlandelijke adoptie. Twee jaar eerder richtte toenmalig Vlaams minister voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, Jo Vandeurzen, het expertenpanel op om ‘een diepgaand onderzoek te voeren naar adopties uit het verleden’ nadat er meldingen kwamen over mogelijke misstanden bij adopties uit Ethiopië. Aan de hand van de bevindingen kon het expertenpanel vervolgens ‘beleidsaanbevelingen formuleren’.

Het expertenpanel formuleerde 11 aanbevelingen over de toekomst van interlandelijke adoptie en 9 aanbevelingen over omgaan met wanpraktijken in interlandelijke adoptie in het verleden. Het volledige eindrapport en de deelrapporten van het expertenpanel vind je hier.

10 september 2021 - Krijtlijnen voor hervorming door de Vlaamse Regering

Op basis van het eindrapport tekende de Vlaamse Regering enkele krijtlijnen uit voor de hervorming van de Vlaamse adoptiewetgeving. Vlaams minister van Welzijn, Gezin, Volksgezondheid en Armoedebestrijding, Wouter Beke, communiceerde de krijtlijnen in dit bericht van 10 september 2021. De volledige mededeling aan de Vlaamse Regering vind je op beslissingenvlaamseregering.vlaanderen.be (Ministerraad van 17 september 2021).

Concreet benadrukt de Vlaamse Regering in haar krijtlijnen:

1. dat er in Vlaanderen een toekomst is voor interlandelijke adoptie waarbij het zoeken van een thuis voor een kind centraal staat;
2. dat het concept van ‘meerouderschap’ (waarbij de eerste ouders voor zover mogelijk betrokken blijven) een belangrijke basisgedachte is bij adoptie;
3. dat de Vlaamse regering in de toekomst inzet op de samenwerking met de herkomstlanden, het verbinden van pleegzorg en adoptie en het versterken van het bestaande nazorgbeleid.

De vernieuwde wetgeving moet vanaf september 2023 ingaan.

10 december 2021 - Nieuw beslissingskader door de Vlaamse Regering

Wat betreft de samenwerking met de herkomstlanden vroeg de Vlaamse Regering aan het Vlaams Centrum voor Adoptie (VCA) om op korte termijn een beslissingskader uit te werken aan de hand waarvan herkomstlanden gescreend kunnen worden. Op 10 december 2021 werden de criteria voor dit beslissingskader goedgekeurd en vastgelegd door de Vlaamse Regering.

Het beslissingskader bevat zes criteria op basis waarvan elk herkomstland waarmee Vlaanderen samenwerkt gescreend zal worden:

1. Ratificatie van het Haags Verdrag
2. Positionering van de adoptiepraktijk binnen het bredere zorg- en opvangsysteem van het land van herkomst in de praktijk
3. Consequente toepassing van het subsidiariteitsprincipe in interlandelijke adoptie
4. Het vermijden van financiële risico’s
5. Juridisch kader ter ondersteuning van adoptiebetrokkenen in het recht op informatie over hun afkomst en/of hun zoektocht naar familieleden
6. De bereidheid om rechtstreeks samen te werken van overheid tot overheid

Meer info over elk criterium vind je in de mededeling aan de Vlaamse Regering.

De screening op basis van het nieuwe beslissingskader heeft drie mogelijke uitkomsten:

1. De samenwerking met het herkomstland is positief: De volledige samenwerking loopt door. Er worden wel werkbezoeken gepland om verdere afspraken te maken over de samenwerking.
2. De samenwerking met het herkomstland wordt onmiddellijk stopgezet: De dossiers van de kandidaat-adoptanten die al een lopende kindtoewijzing hebben, worden verder afgewerkt volgens het huidige systeem. De andere kandidaat-adoptanten kunnen zich heroriënteren naar de herkomstlanden waar Vlaanderen nog wel verder mee samenwerkt.
3. De samenwerking met het herkomstland vraagt meer verduidelijking via een werkbezoek: Na screening van het herkomstland wordt een werkbezoek gepland om meer duidelijkheid te creëren rond toekomstige samenwerking. De samenwerking loopt onverminderd door tot na verduidelijking via het werkbezoek en definitieve beslissing door VCA.

VCA zal alle herkomstlanden screenen, maar kan op dit moment nog geen duidelijkheid geven over de timing. Die timing is mede afhankelijk van de impact van de coronapandemie. Concreet gaat het om een 22-tal herkomstlanden. VCA benadrukt dat alle lopende adoptietrajecten onverminderd verdergaan tot VCA een beslissing neemt over het al dan niet verder samenwerken met het betreffende herkomstland.

VCA communiceerde bovenstaande info naar alle kandidaat-adoptanten daags na de bekendmaking van het nieuw beslissingskader door de Vlaamse Regering.

21 september 2021 t.e.m. 19 januari 2022 - Hoorzittingen in de Commissie Welzijn

Naar aanleiding van de publicatie van het eindrapport van het expertenpanel vond er een reeks gedachtewisselingen en hoorzittingen plaats over interlandelijke adoptie in de Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding van het Vlaams Parlement.

In de gedachtewisseling van 21 september 2021 beantwoorden Veronique Van Asch (voorzitter van het expertenpanel), Gerrit Loots en Yana Jaspers (onderzoekers deelrapporten VUB) vragen van de commissieleden over de methodologie van het onderzoek en de inhoud van het rapport. Minister Beke geeft toelichting bij zijn initieel aangekondigde adoptiepauze en de krijtlijnen van de Vlaamse Regering voor de hervorming van het adoptielandschap.

In de hoorzitting van 27 oktober 2021 geven Annemie Paeshuyse, Erika Van Beek en Katja Verbeek (interlandelijke adoptiediensten Het Kleine Mirakel, Ray of Hope en FIAC-Horizon) hun bedenkingen bij het eindrapport en lichten de werking van de interlandelijke adoptiediensten toe inzake bemiddeling en nazorg. Vervolgens licht Ariane Van den Berghe (Vlaams adoptieambtenaar VCA) de visie van het Agentschap Opgroeien toe en geeft Liesbet Denys (directeur Maatschappelijk Onderzoek voor Adoptie) uitleg bij het maatschappelijk onderzoek van kandidaat-adoptieouders. Tot slot geeft Lieselot De Wilde (onderzoeker UGent) haar bemerkingen bij enkele aanbevelingen van het expertenpanel en vertellen Jan Brocatus en Dries Verdonck (Pleegzorg) hoe zij meerouderschap en de verbinding tussen adoptie en pleegzorg zien.

In de hoorzitting van 12 januari 2022 (verslag nog in voorbereiding) is Gera Ter Meulen (KennisBureau ter Meulen) de eerste spreker. Zij licht haar Nederlands onderzoek toe over tevredenheid bij volwassen geadopteerden en misstanden bij interlandelijke adoptie. Daarnaast kadert zij adoptie binnen andere vormen van alternatieve zorg. De tweede spreker is Yung Fierens (voorzitter van belangengroep CAFE). Vanuit haar ervaringsdeskundigheid als slachtoffer van wantoestanden bij interlandelijke adoptie geeft zij haar aanbevelingen bij het nieuwe beslissingskader van de Vlaamse Regering en deelt ze ideeën over de uitbouw van een kwalitatief nazorgaanbod.

In de laatste hoorzitting van 19 januari 2022 (verslag nog in voorbereiding) delen Annelies Van Boven, Veronique Van Craen en Catherine Hoefnagels (adoptiebetrokkenen en vrijwilligers bij Vereniging voor Adoptiekind en Gezin - VAG) de aanbevelingen van VAG voor een sterker adoptiebeleid. Daarna getuigt Vicky Vanmarcke (adoptieouder) over de manier waarop open adoptie vorm krijgt in haar gezin en welke ondersteuning daarbij nodig is. Tot slot reflecteert Leena de Bakker (geadopteerde) over de weg die zij aflegde in haar adoptieproces.

Interlandelijke adoptie in de toekomst

In de komende periode werkt VCA verder aan de hervorming van het adoptiebeleid binnen de krijtlijnen die de Vlaamse Regering vastlegde. Zoals hierboven vermeld gaat het in de krijtlijnen om:

1. het versterken van de samenwerking met de herkomstlanden;
2. het verbinden van pleegzorg en adoptie;
3. het versterken van het bestaande nazorgbeleid.

Zodra beslissingen zijn genomen over de samenwerking met de herkomstlanden mogen kandidaat-adoptieouders verwachten dat VCA zo snel mogelijk zal communiceren. Voor vragen kunnen kandidaat-adoptieouders terecht bij VCA (adoptie@opgroeien.be of 02 533 14 76/77) en bij de interlandelijke adoptiediensten FIAC-Horizon, Het Kleine Mirakel en Ray of Hope.

Ben je een adoptiebetrokkene en heb je vragen of zorgen? Je kan steeds terecht bij onze nazorgmedewerkers via 078 15 13 27 of nazorg@steunpuntadoptie.be.

Gepost in: Actueel