Schaduwverdriet: een interview met Sofie Van den Broeck

Sofie Van den Broeck is getrouwd met Stephan. Ze is 42 lentes - zo zegt ze zelf - en voor de liefde verhuisde ze van de stille Kempen naar Temse, Oost-Vlaanderen. Sofie is plusmama van de 19-jarige Thibaut en mama van twee kinderen die niet groeiden in haar buik, maar in haar hart. Dochter Lidiya is 11 en zoon Tame is 7. Ze houdt van koken, lezen, natuur en … schrijven. Deze maand verscheen Sofies boek Later wil ik mama worden, een persoonlijk relaas over haar grootste wens: mama worden.

Dag Sofie. Proficiat met de publicatie van je boek Later wil ik mama worden! Het is een heel ontroerend boek geworden. Hoe ben je ertoe gekomen om je verhaal neer te schrijven?

Van dagboeken tot kerstkaarten en brieven, ik heb altijd heel graag geschreven. Tijdens het fertiliteitstraject heb ik dagboeken bijgehouden en tijdens de adoptieprocedure hield ik een blog bij. Ik had het gevoel dat schrijven mijn gedachten ordende. Vooral in de adoptieperiode zorgde het ervoor dat ik niet gek werd van al dat wachten (lacht). Het hield ook mijn emoties min of meer in toom: als ik het opschreef, kon ik het beter bevatten. Mijn therapeut had al vaker gezegd dat ik daar misschien iets mee moest doen, maar pas na loopbaancoaching en een vriendin die mij sterk aanmoedigde, heb ik mijn stoute schoenen aangetrokken. In 2018 was ik Afscheid van een wens begonnen, een blog over het verwerken van schaduwverdriet en ik dacht: het is nu of nooit.

Hoe was het voor jou om dit boek te schrijven?

Heel intens. Hoewel ik al schreef op mijn blog en ik er al redelijk wat van had verwoord, moest ik voor het schrijven van het boek echt teruggaan. Zoals bij adoptie zijn er heel veel dingen die je vergeet of loslaat eens het achter de rug is. Ik ben gaan zoeken naar mijn dagboekjes, ik ben in onze map met facturen gaan kijken naar namen van artsen, medicatie, data … Het maakte veel emoties los, maar zeker niet alleen verdriet. Ik heb heel veel mooie dingen herlezen, over vriendschap en hoop. En ik heb ook gemerkt hoe sterk ik ben geweest en hoe sterk de liefde was tussen mijn man en ik. Schrijven maakte de cirkel rond: de lelijke wonde die ergens in mij verstopt zat, is een litteken geworden.

Je hebt dit boek in de eerste plaats voor jezelf geschreven. Wat heeft je doen besluiten om je zeer persoonlijke verhaal met de buitenwereld te delen?

Ik heb er lang over getwijfeld. Ik deelde al een aantal zaken op mijn blog met vrienden, maar ik wou heel graag het taboe rond ongewenste biologische kinderloosheid en fertiliteitstrajecten doorbreken. In de periode dat ik het doormaakte, heb ik zelf weinig gedeeld met mijn omgeving. Ook naar mijn eigen ouders toe vond ik het te kwetsend en pijnlijk. Door met jullie en de medewerkers van Kinderwens vzw te praten, heb ik geleerd dat het mag: ik mag verdrietig zijn en rouwen. Pas tijdens het schrijven van het boek heb ik ontdekt wat dit verdriet juist is voor mij. Het gaat over zoveel kleine en grote verliezen in mijn leven, het fertiliteitstraject en ook de adoptieprocedure waren bij momenten zo hard. Dit verdriet mag er zijn en er mag over gesproken worden. Daarnaast wil ik meegeven aan de omgeving van wensouders: laat weten dat je er voor hen bent. Stuur een kaartje, geef een bloemetje of breng een stukje cake op moederdag. Ik weet niet of ik blij geweest zou zijn als ze mij hadden gevraagd om een koffietje te gaan drinken, maar een kaartje zou ik wel heel fijn gevonden hebben.

‘Wanneer het verlangen naar een kind een litteken wordt’ is de ondertitel van je boek. Is dit voor jou de definitie van schaduwverdriet?

Schaduwverdriet is een vergeten vorm van verlies. Ik heb de term leren kennen bij jullie en vond dat heel mooi. Voor mij was schaduwverdriet een verdriet dat ik nog niet verwerkt had, een oude wonde die nog niet geheeld was. Door het schrijven is het omgevormd tot een litteken waar ik ook een beetje 'trots' op ben. Ik ben mama en heb twee kinderen, maar daarnaast heb ik een imaginair kindje, een litteken dat ik meedraag. Vandaar die ondertitel. Ik vond het een hele mooie verwoording van hoe al die verliezen, die pijn en die strijd een litteken blijven in je ziel.

Je draagt je boek op aan alle ouders, ook afstandsouders. Waarom was het voor jou belangrijk om dit boek ook aan hen op te dragen?

Voor mij was dat heel natuurlijk om te doen. In de voorbereidingscursus wordt er gesproken over de adoptiedriehoek en hoe we verbonden blijven met de afstandsouders. Ik kon mij er eerst weinig bij voorstellen, maar toen wij onze kinderen kregen en naarmate ze opgroeiden, merkte ik hoe een grote liefde en dankbaarheid ik voel voor de afstandsouders. Door hen hebben wij twee prachtige kinderen gekregen. We zullen altijd samen ouder zijn. Ik heb al enkele afstandsouders ontmoet. Zij zijn zo moedig, maar ook getekend door verdriet. Net zoals sterrenouders, hebben afstandsouders een kind verloren en worden ze heel vaak vergeten. Dat zij altijd een verdriet meedragen, is een groot taboe.

Je schrijft dat er op een bepaald moment in jullie hoofd en hart een plan begon te rijpen, een nieuwe droom. Adoptie kwam meer en meer ter sprake. Hoe is dit gegroeid?

Toen Stephan en ik nog niet zo lang samen waren, was al snel duidelijk dat wij een heel groot gezin wilden. Vanaf het begin spraken wij over adoptie, maar in die fase van ons leven - toen wij de natuur nog zijn gang lieten gaan - was het meer vanuit een wij-gaan-iets-goed-doen-voor-de-wereld-scenario. En dat is adoptie niet, je kan het niet doen enkel vanuit een geitenwollensokkenperspectief. Naarmate de moeilijkheden om zwanger te geraken groter werden, zijn we ons in adoptie beginnen te verdiepen. Hoe langer hoe meer raakten we daarvan echt overtuigd. Voor mij ging een fertiliteitstraject en een adoptieprocedure niet samen. Toen we voor adoptie kozen, stopten we met het fertiliteitstraject en gingen wij volledig voor adoptie. Hoewel natuurlijk zwanger worden bijna onmogelijk was, ben ik zelfs de pil beginnen nemen toen we op plaats 15 stonden in de wachtlijst. Ik dacht: ‘ik ben nu hoogzwanger van een adoptiekindje en ik ga die droom niet loslaten’. Dus onze adoptiekeuze is gegroeid uit heel veel overtuiging en liefde.

Er heerst een taboe rond ongewenste kinderloosheid en al helemaal rond ongewenste biologische kinderloosheid. Hoe komt dit, denk je?

Dat is een moeilijke vraag. Ik denk dat er twee belangrijke pijlers zijn. De ene is kwetsbaarheid: het gaat om het meest intieme van jezelf en je partner. Soms is er binnen koppels een verschillend aanvoelen en heeft de ene partner meer behoefte om open te zijn dan de andere. De andere pijler is het falen en wat dat doet met je zelfbeeld. Ik vertel het ook in mijn boek, maar na een tijdje voel je je zo minderwaardig, omdat iedereen rondom jou zwanger lijkt te worden of een mooi gezin heeft. Je voelt je uiteindelijk zo klein dat het heel moeilijk wordt om erover te praten. En als je dat dan al doet, is het moeilijk om die momenten te vinden. Vaak zie je elkaar in leuke omstandigheden met nog andere vrienden erbij. Heel weinig mensen verwachten dan een pijnlijk verhaal. Of ze weten niet goed hoe ze moeten reageren.

Je draagt dit boek op aan alle ouders, maar eigenlijk is het tweede deel van je boek ook een liefdesbrief aan je kinderen. Wat vinden zij van hun mama als auteur?

De jongste is 7 en zegt er nog niet veel op, maar mijn dochter heeft gisteren alles gefilmd toen ik enkele fragmenten voorlas voor jullie. Ze is trots, zegt ze, en vindt het allemaal heel spannend. Het boek heeft gesprekken naar boven gebracht die ons als gezin dichter bij elkaar heeft gebracht: door met elkaar te praten, je kwetsbaar op te stellen, woorden te geven aan ons verhaal als gezin en te vragen hoe iedereen zich daarbij voelt. De stukken in het boek waar de kinderen in voorkomen, heb ik voorgelezen aan hen en dan stralen ze.

Jullie stonden open voor een kindje met een special needs. Hoe is dit veranderd doorheen jullie adoptietraject?

De tweede procedure was een heel moeilijke procedure, omdat adoptie in Ethiopië ondertussen in een moeilijk vaarwater was terechtgekomen. Op een infoavond van de adoptiedienst stonden er 3 categorieën op het bord waarvoor ze ouders zochten: HIV-positief, kinderen ouder dan 6 en siblings. Sbilings was voor ons geen optie, want daarvoor hadden we geen vonnis, maar mijn man stond vrijwel meteen open voor HIV-positief. We zijn ons dan beginnen informeren - veel lezen en een gesprek met een adoptiekoppel dat een HIV-positief kindje had – waarna wij ontdekten dat het probleem bij het stigma ligt en niet bij de ziekte. We zijn dan voor een HIV-positief adoptiekindje gegaan, maar uiteindelijk heeft men ons gevraagd of wij ook openstonden voor een kindje waarvan de need niet duidelijk was. Dat was intens. We hebben ons toen heel goed moeten afvragen: waar ligt onze persoonlijke grens, waar ligt onze grens als koppel, waar ligt de grens van onze kinderen? Je groeit daarin, maar je moet het aftasten en grenzen verleggen. Het is heel erg wikken en wegen en zelfs dan kan je nooit alles volledig inschatten.

Wat hoop je dat lezers meenemen uit je boek?

Ik hoop dat lezers meenemen dat er geen enkel verdriet is dat je moet verstoppen. Ik heb inmiddels geleerd dat je altijd moet praten en delen. Dat kan met een professional zijn, maar ook met je beste vriend of een familielid. Verdriet kan je zo verteren en dat mag je niet toelaten. Door te praten en delen kan je er sterker uitkomen. Daarnaast wil ik meegeven dat je mild moet zijn voor jezelf. Dat is echt belangrijk. In heel het traject en vooral het fertiliteitstraject ben ik veel te hard geweest voor mezelf. Ik heb mijn zelfbeeld zodanig laten beschadigen en dat is het niet waard, je moet jezelf graag blijven zien. Volg je dromen, wees mild voor jezelf en geef toe als het even niet gaat!

Bedankt om de tijd te nemen voor dit interview, Sofie. We hebben alvast erg genoten van je boek.

Later wil ik mama worden kan je hier bestellen. Wens je een sneak peek? Beluister enkele stukken die Sofie heeft voorgelezen op onze facebookpagina:

Gepost in: Interview