Wil je meer weten?
Hier vind je meer informatie over uiteenlopende thema's zoals belang van het kind, specifieke ondersteuningsbehoeften, nazorg, opvoeding, identiteit en herkomst.
Elk kind in Vlaanderen heeft recht op een Groeipakket, het vroegere zogenaamde ‘kindergeld’. Het Groeipakket is een pakket op maat van elk kind in elk gezin. Voor kinderen met een specifieke ondersteuningsbehoefte kan dit pakket een zorgtoeslag bevatten. In dit artikel geven wij meer uitleg over de zorgtoeslag, waar het zich situeert binnen het Groeipakket en hoe de aanvraagprocedure verloopt. M., mama van een geadopteerde dochter met special needs, getuigt hierover.
Het Groeipakket bestaat uit verschillende onderdelen: de gezinsbijslagen (zoals het start- en basisbedrag of de zorgtoeslag), de participatietoeslagen (zoals de schoolbonus en -toeslag) en toeslagen op maat (zoals de ondersteuningstoeslag). Het bedrag dat een gezin ontvangt van de uitbetaler Groeipakket is vooral afhankelijk van gezinsinkomen en -grootte.
Doel van de zorgtoeslag
In sommige gevallen hebben kinderen extra ondersteuning nodig omwille van een beperking, ziekte of handicap. Hun gezin ontvangt naast het basisbedrag een extra tegemoetkoming om aan die extra ondersteuningskosten, zoals therapie of thuisbegeleiding, tegemoet te komen. Deze tegemoetkoming heet de ‘zorgtoeslag voor kinderen met een specifieke ondersteuningsbehoefte’. Vroeger was dit de ‘verhoogde kinderbijslag’. Het bedrag van de zorgtoeslag is afhankelijk van de mate waarin het kind meer ondersteuning nodig heeft dan leeftijdsgenoten.
Merk op dat de definitie van kinderen met een specifieke ondersteuningsbehoefte hier niet per se overeenkomt met de vijf categorieën van specials needs die we kennen binnen adoptie. Of er sprake is van een specifieke ondersteuningsbehoefte die recht geeft op een zorgtoeslag wordt beslist door je uitbetaler Groeipakket die zich hiervoor baseert op de beoordeling van een arts, aangesteld door Opgroeien.
M. en haar man adopteerden een kind met special needs, al was dit geen bewuste keuze. “We wisten dat onze dochter ‘een rugzak’ had, maar achteraf ontdekten we dat haar verhaal toch wat verbloemd was”, vertelt M. “We hadden onze dochter al in onze armen toen ze 11 weken oud was, maar wat zij heeft meegemaakt toen zij nog in de buik zat, bleek ontzettend zwaar te zijn. De moeder van onze dochter heeft lange tijd niet geweten dat ze zwanger was en consumeerde in die periode héél veel alcohol.”
Al snel werd duidelijk dat het voor het gezin een moeilijk parcours zou worden. “In het begin viel het al bij al wel mee”, vertelt M., “maar na een tijdje staken veel medische en ook veel gedragsproblemen de kop op. We hielden een dagboek bij van die periode en ik kan daarin terugvinden dat ons eerste bezorgheden kwamen toen onze dochter 15 maanden oud was.”
M. en haar man zochten in eerste instantie medische hulp. “De kinderarts zei tegen ons dat onze dochter een zwaar medisch dossier had. De arts zei: ‘Natuurlijk slaapt zij niet, krijst zij veel en is zij niet te troosten, want ze is getraumatiseerd.’”
Bedrag hangt af van de ondersteuningsnood
Het bedrag van de zorgtoeslag varieert naargelang de ernst van de ondersteuningsnood. Die nood wordt aan de hand van een puntensysteem ingeschaald in de medisch-sociale schaal door een evaluerend arts erkend door Opgroeien.
Concreet wordt er gekeken naar drie pijlers:
De eerste twee pijlers vertellen iets over de impact van de aandoening op het kind, terwijl de derde pijler meer stilstaat bij de impact op het gezin.
Het aantal ‘punten’ per pijler bepaalt of, hoeveel en voor welke periode je kind recht heeft op een zorgtoeslag. Meer punten betekent een hogere nood aan ondersteuning en dus een hoger bedrag. De punten op de pijler van de familiale belasting worden verdubbeld. Momenteel (zomer 2023) varieert het bedrag van de zorgtoeslag van € 87 tot € 582 per maand bovenop het basisbedrag van het Groeipakket. Zodra er minstens 4 punten zijn toegekend in de eerste pijler of 6 punten in totaal wordt er een zorgtoeslag uitgekeerd (€ 87). Meer dan 20 punten over de drie pijlers geeft recht op het maximumbedrag (€ 582).
Als je kind recht heeft op een zorgtoeslag, heb je mogelijk ook sociale en fiscale rechten bij andere diensten. Sommige worden automatisch toegekend, andere moet je aanvragen. Een overzicht van bijkomende voordelen vind je hier.
M. en haar man startten psychologische begeleiding op voor hun dochter. “De psycholoog ging creatief aan de slag met A. en haar adoptieverhaal. Ze moest veel tekenen, later ook schrijven”, vertelt M. “Eigenlijk waren alle vragen die ze had waarom, waarom, waarom … Heel fundamentele, maar zeer logische vragen. Wij dachten, net als haar psycholoog, dat wanneer onze dochter haar plekje in het gezin zou vinden, alles wel wat op zijn plooi zou vallen. Dit was aanvankelijk ook het geval, maar de storm is eigenlijk nooit volledig gaan liggen.”
Voorwaarden voor de aanvraag
Er zijn enkele voorwaarden waaraan voldaan moet zijn om de zorgtoeslag aan te vragen:
Om te evalueren wordt met maximaal vijf jaar terugwerkende kracht naar de aanvraag gekeken. Een beslissing kan dus tot vijf jaar teruggaan in de tijd. Voorbeeld: als je kind een diagnose kreeg in 2021, maar je doet nu pas een aanvraag, dan mag de zorgtoeslag toegekend worden vanaf 2021 en ontvang je de bedragen retroactief.
“A. volgde lager onderwijs in het kleine dorpsschooltje vlakbij ons”, vertelt M. “In het eerste leerjaar was het al direct heel duidelijk dat het niet vlot ging. Door het M-decreet was het bijzonder onderwijs in grote mate afgeschaft waardoor A. gewoon op haar school kon blijven. Dat vond ik op zich wel goed. Ze had een zorgjuf, een zorgcoördinator en een zorg-dit en een zorg-dat. Ondanks haar mentale beperking en het feit dat ze veel in het ziekenhuis lag door haar medische problemen, heeft ze het lager onderwijs daar kunnen afronden.”
“In het middelbaar moesten we haar dan plots loslaten”, gaat M. verder. “Dat was een grote stap. A. ging naar een goede school, een zorgschool waar we zelf voor gekozen hadden, maar ze had veel meer zorgen nodig dan die school kon bieden.”
“Uiteindelijk ging ze op internaat. A. koos voor een sportrichting waarin ze veel kon bewegen, dat had ze nodig, maar ze liep daar weg. Levensgevaarlijk was dat, maar zelf kon ze dat niet inschatten. We haalden A. er weg, maar dan kwam de vraag: wat nu? Nergens was er plaats.”
Eerste aanvraag of herziening (op vraag)
Er zijn verschillende soorten aanvragen die betrekking hebben op de zorgtoeslag voor kinderen met een specifieke ondersteuningsbehoefte. Er zijn (1) eerste aanvragen, (2) herzieningen en (3) herzieningen op vraag.
Bij eerste aanvragen is er een specifieke regeling voor adoptie. Als er bij de kindtoewijzing aanwijzingen zijn dat er een hoog ongeschiktheidspercentage is (waarbij men minstens 4 punten in de eerste pijler verwacht), kunnen ouders al een eerste aanvraag indienen. Worden er minstens 4 punten in de eerste pijler toegekend of minstens 9 punten in de drie pijlers samen, hebben adoptieouders daarnaast recht op dubbel adoptieverlof (12 weken). Eens er ondersteuning in Vlaanderen is opgestart, kunnen ouders een herziening indienen met bijkomende gegevens, waardoor er een hoger bedrag kan worden toegekend.
Herzieningen starten systematisch zes maanden voordat de einddatum van de vorige beslissing afloopt. Je hoeft zelf dus geen initiatief te nemen. Indien Opgroeien niet tijdig een nieuwe beslissing neemt, wordt het recht administratief verlengd.
Tot slot kunnen ouders ook zelf een herziening aanvragen als er nieuwe ondersteuningsnoden opduiken. Dit kan echter alleen als er geen andere aanvraag loopt.
Ondanks de zorgnoden van hun dochter wisten M. en haar man niets af van de zorgtoeslag. “Ik botste hier zelf op. Er was me nooit iets verteld over de zorgtoeslag binnen het Groeipakket. Doordat ik voor een ander familielid informatie opzocht omtrent een mantelzorgpremie, kwam ik toevallig de informatie rond de zorgtoeslag tegen. In 2021 ben ik een eerste aanvraag opgestart. A. was ondertussen 13 jaar.”
Samenstelling evaluatiedossier: psychosociaal en medisch inlichtingenformulier
Om de zorgtoeslag aan te vragen, moet je als ouder een evaluatiedossier samenstellen. Dit dossier bestaat uit 2 inlichtingenformulieren: het psychosociaal en het medisch inlichtingenformulier. Een arts beoordeelt vervolgens het dossier op basis van de drie eerder vernoemde pijlers.
Hoewel je het dossier zelf samenstelt, zal er niet enkel gekeken worden naar jouw ervaring als ouder, maar wordt er ook expliciet gezocht naar een diagnose of omschrijving door professionals om het recht op een zorgtoeslag te objectiveren.
Het psychosociaal inlichtingenformulier dien je als ouder in via het online portaal van Kind en Gezin (of bij uitzondering op papier). Aan de hand van de ingevulde items in het psychosociaal inlichtingenformulier kunnen er nog vragenlijsten bijkomen die je laat invullen door de desbetreffende hulpverlener, professional of instantie. Er zijn vijf verschillende vragenlijsten: (1) een vragenlijst voor bijkomende medische gegevens, (2) voor therapie in multidisciplinaire setting, (3) voor therapie op zelfstandige basis, (4) voor mobiele begeleiding en tot slot (5) voor het CLB en school. Bekijk de vragenlijsten hier.
Het medisch inlichtingenformulier dien je samen in met een arts. De voorkeur gaat naar een GMD-houdend (Globaal Medisch Dossier) arts. Bij adoptie is het van belang om medische documentatie te verzamelen uit het land van herkomst, ondertekend door een arts en vertaald naar het Nederlands (Engels of Frans wordt ook aanvaard). Dit is belangrijk voor het toekennen van retroactiviteit.
M. vertelt: “Toen ik ontdekte dat het mogelijk was om een zorgtoeslag aan te vragen voor mijn dochter, maakte ik een afspraak bij de mutualiteit. Daar gaven ze meer informatie over de zaken die ik zelf al online had gevonden. Ik kreeg er ook een foldertje en ging daarmee naar iedereen die een verslag moest maken: de logopediste, de psycholoog, de huisarts, de neuroloog, de psychiater ...”
Duurtijd van de aanvraag
De aanvraagprocedure kan enkele maanden duren, omdat het aanleveren van de nodige informatie en de beslissingsprocedure tijd kost. Opgroeien stelt dat de tijdsduur die ouders nodig hebben om alle informatie te verzamelen, varieert tussen 4 en 8 maanden. Vanaf dat moment streeft Opgroeien ernaar om de evaluaties binnen 3 maanden te verwerken.
“Ik heb de zorgtoeslag voor A. aangevraagd en gekregen, maar uiteindelijk duurde het meer dan een jaar voordat alles rond was. Gelukkig wordt de aanvraag wel retroactief bekeken, dus we kregen ook een bedrag voor de periode vanaf de aanvraag”, vertelt M.
M. had graag meer duidelijkheid en transparantie ervaren tijdens de aanvraagprocedure. “Ik liep verloren in de terminologie, er was juist een overgang gaande van papieren naar digitale dossiers, het uploadsysteem werkte niet naar behoren en vooral: ik kon niet zien wie wat wanneer uploadde. Dan moest ik bellen naar de neuroloog met de vraag of het al gelukt was. Ik ben administratief sterk en kan met een laptop overweg, maar toch liep de aanvraag op zijn minst gezegd stroef.”
M. had veel aan de maatschappelijk werkers van de mutualiteit. “De hulp van de medewerkers van de CM was een absolute meerwaarde. Het hielp om alles op een rij te zetten. Ik zou er vaker naartoe moeten gaan.”
En wat brengt de toekomst? “Ik weet niet precies tot wanneer de aanvraag is goedgekeurd. Alleszins evolueert de zorgnood van A. snel. Hoe ouder ze wordt, hoe duidelijker het is dat ze niet leeftijdsadequaat ontwikkelt. Misschien is een herziening op vraag wel nuttig. Ik wil er in elk geval tijdig mee beginnen om alle informatie te verzamelen.”
Denk je dat je kind recht heeft op een zorgtoeslag? Neem contact op met je uitbetaler Groeipakket. Zodra er voor je kind een aanvraag is opgestart, kan je terecht bij Opgroeien, team Zoë (Zorgtoeslagevaluatie) via zoe.info@opgroeien.be of 02 533 13 41. Meer informatie over de zorgtoeslag lees je hier.
Dit artikel werd geschreven in zomer 2023.
Geadopteerden helpen geadopteerden
Kom via een online platform in contact met andere geadopteerden. Een plaats om vrijuit te kunnen praten over alles wat je bezighoudt. Dat kan anoniem gebeuren, maar geadopteerden kunnen ook gekoppeld worden aan een vaste buddy.
Ga naar a-buddy.be